Meegesleept door liefde en het virale spelgedrag 

Over internetseks

Katrien Jacobs

Bij internetseks worden seksuele fantasieën uitgeleefd en seksuele rollen gespeeld terwijl men via het internet verbonden is met één of meer andere personen .<1> Internetseks bestaat inmiddels al zolang als het internet zelf en werd waarschijnlijk meteen populair omdat mensen veel sneller en in het geniep erotische berichten en seksuele energie  konden uitwisselen Het werd ook meteen een rage omdat het de beleving mogelijk maakt van intense ervaringen, emoties en fantasieën.die in het echt leven niet aan bod komen. Maar velen – het Nederlandse Buro Seksverslaving bijvoorbeeld – vinden internetseks gevaarlijk: omdat het zo meeslepend is, omdat het gebruikt wordt voor criminele doeleinden zoals pedofilie en omdat mensen snel verslaafd zouden kunnen raken aan hun eigen grensoverschrijdend gedrag.<2> En volgens die groep moet men de mensen op de risico’s van internetseks wijzen zoals de politie in Nederland dat nu doet met een grootschalige campagne en een online hulpdienst. Maar uit die campagne is ook gebleken dat de meerderheid van mensen die aan internetseks doen en daar ook plezier aan beleven. Daarom is het belangrijk om ook eens  stil te staan bij de heilzame krachten van internetseks. En om te kijken naar wat er zoal bloeit en groeit op dat terrein. 

Adult Friend Finder vs Second Life

Natuurlijk is de eerste vraag in welke mate internetseks en de virtuele sociale kringen ons echte leven en onze gedragspatronen zijn binnengedrongen en hoe we daar op een prettige of verrijkende manier mee leven. Op de zeer populaire internationale seks- and datingsite adultfriendfinder.com blijkt een groot percentage van de leden de site enkel te gebruiken om naar anderen te gluren en voor virtuele seks via chat of de webcam. Hoewel het opzet van de site is om individuen en koppels met elkaar in contact te brengen voor een ontmoeting, blijken de leden dus vaak enkel geïnteresseerd in het uitwisselen van seksfoto’s en -video’s.

De beheerders van de site hebben hierop al gereageerd door een speciale identiteit te voorzien voor leden die ‘klaar voor actie’ zijn. Het is dan ook een hele uitdaging om als vrouw zo’n sekssite uit te proberen want 90 procent van de leden zijn heteroseksuele mannen die vrij opdringerig zijn en meteen ‘klaar voor actie’. Als vrouw word je wekelijks overspoeld met honderden seducties en berichten. Maar wat gebeurt er als je besluit om één van die honderden kandidaten te ontmoeten? Vaak komen ze gewoon niet opdagen ofwel zijn ze te behoedzaam om met een echte persoon hun beloftes in “actie” om te zetten.. Op de een of andere manier zullen we moeten aanvaarden dat de uitbouw van onze relaties voortaan meer en meer zal gebeuren door een wisselwerking tussen seksueel getinte communicatie op het internet en en de lichamelijke ontmoetingen.

Internetseks en cyberliefdes tussen volwassenen worden ook vaak uitgebouwd op virtual reality-sites en in 3D-omgevingen zoals  www.secondlife.com. In Second Life kan je zelf een personage en 3D-ruimtes construeren om seksspelletjes te spelen of zelfs om je te verloven en te trouwen. De BBC-documentaire Wonderland: Virtual Adultery and Cyberspace Love laat zien hoe Carolyn, een 37-jarige Amerikaanse getrouwde vrouw, totaal verliefd werd op een Britse man, Elliott. Ze trouwde in Second Life met Elliot en wilde hem daarna bezoeken om te weten te komen of het ook zou klikken in het echte leven. Maar de virtuele relatie liep al stuk nog voor ze elkaar in Londen konden ontmoeten. Het duurde lang voor Carolyn er weer bovenop kwam en het was ook niet zeker of ze zich nog goed zou voelen binnen haar gezin. De documentaire laat zien dat we in het internettijdperk dubbele identiteiten ontwikkelen en dat het soms moeilijk is om deze identiteiten met elkaar in harmonie te houden. Maar ik denk dat als we ons bewuster worden van onze veelvoudige persoonlijkheden, dat we dan we toch verder kunnen genieten van de virtuele identiteiten en internetseks.

In Second Life heeft het seksuele plezier en de romantiek veel te maken met het mooie en creatieve design van de 3D-personages, hun aparte gelaatsuitdrukkingen en kleding, en ook de zeer sensuele, kleurrijke en erotische woonomgevingen. Het ziet eruit als een samenleving waar mensen het zich kunnen permitteren om hun mooiste vrienden uit te nodigen op eindeloze feestjes in de meest extravagante huizen. De avatar van Carolyn was bijvoorbeeld een brunette met grote boezem en een karig kleedje, met zwarte lippenstift en een lange paardenstaart. Elliott was ook een Second Life-fanaat, en hij zag eruit als een gevoelige en knappe man van Indiaanse afkomst met tatoeages en piercings.

Vaak is het zo dat mensen een avatar of alter ego verzinnen ter compensatie van hun verdrongen wensen en ambities. Op die manier kan men ook gedeeltelijk anoniem blijven en de echte identiteit proberen te beschermen. Op virtuele sites worden de personages tot in detail uitgewerkt, terwijl het op de sekssites gewoon om een suggestieve naam gaat die vaak gepaard gaat met enkele naaktfoto’s en een profiel waarin je van alles kwijt kan over je persoonlijkheid, hobby’s, burgerlijke staat en sociale leven. Natuurlijk kan je in zo’n profiel ook liegen, maar het wordt wel moeilijker om dat op lange termijn vol te houden en om virtuele vrienden te ontmoeten voor een ‘echte’ afspraak. Want seksualiteit is het raakvlak tussen de virtuele gedragspatronen en de ontmoetingen in het echte leven. Internet seks ervaringen spelen zich niet meer af in een gescheiden technologische ruimte, maar ze raken steeds meer in het echte leven ingeburgerd. Daarom is het belangrijk om die ervaringen te kunnen bespreken met vrienden en collega’s die waarschijnlijk ook al aan een of andere vorm van internetseks of -dating meedoen.  

Videosharing en realcore
Een voorbeeld van een zeer populaire video-sharing-site waarop amateurvideo’s worden uitgewisseld van seksuele ervaringen is www.xtube.com. Volgens de statistieken van de site bestaan er nu vier miljoen leden. Een groot aantal leden gebruikt de site om foto’s en video’s op te laden, terwijl anderen ze enkel bekijken of commentaar geven. Vaak is die commentaar van anonieme virtuele vrienden en internetvoyeurs aanmoedigend maar tegelijk erg oppervlakkig, omdat de voyeurs zich liever op de achtergrond houden. Maar soms zetten de beelden andere mensen aan om zelf een gelijkaardige sexy foto of een filmpje te maken en op het internet te publiceren. Het wordt een soort conversatie waarbij de meest uitbundige personen contact zoeken met gelijkgezinden die dan hun eigen driften gaan verbeelden om mee te doen aan een collectief spel.

Sommige amateurbeelden lijken erg op commerciële pornografie, maar andere zijn meer alternatief of kunstzinnig. De altporn-site www.beautifulagony.com laat bijvoorbeeld alleen opnames zien van het gezicht van mensen die masturberen en klaarkomen. Dit soort sites wil andere mensen aanmoedigen om zelf ook eens een orgasme van een minnaar of minnares op te nemen en op het web te zetten. Het collectieve of virale spelgedrag kan erg inspirerend werken en heeft inmiddels ook plaats gemaakt voor nieuwe vormen van erotische cinema. De laatste jaren worden er in Europa regelmatig kunstenfestivals georganiseerd, zoals het Porn Film Festival in Berlijn of Art and Politics of Netporn in Amsterdam. Tijdens die festivals laat men dit soort werk zien en bespreekt men het in samenwerking met activisten, bloggers, kunstenaars, academici en de porno-industrie.<4>


Net omdat internetseks en pornografie nu onderdeel zijn geworden van een grootschaligere gemediatiseerde seksbeleving, worden de beelden gevarieerder en minder op de doorsnee mannelijke klant afgestemd. We krijgen een versplintering en vernieuwing van de gevestigde pornocategorieën, want er worden relaties gevormd rondom alternatieve relaties, lichamen en scenario’s. De Italiaanse criticus Sergio Messina noemt deze tendens ‘realcore’ en zegt dat het te maken heeft met de originele missies van het internet: mensen met gelijkaardige interesses in contact brengen met elkaar en mensen aanmoedigen om zelf dingen te maken (DIY) en dit met anderen te delen. .

Als je bijvoorbeeld rondkijkt in de hedendaagse Usenet-groepen waar mensen seksueel getinte foto’s uitwisselen en gesprekken voeren, dan vind je bewijs van minder voorspelbare lichaamstypes en verlangens. In de categorie ‘borsten’ vind je een opsplitsing in kleine borsten, grote borsten, natuurlijke borsten en doorgezakte borsten. De laatste categorie blijkt vrij populair te zijn, alhoewel dit soort borsten totaal vermeden wordt in de porno-industrie en aan oudere modellen gevraagd wordt om de borsten bij te werken door middel van implants.

De realcore-leden zijn volgens Messina meestal erg aanmoedigend en vriendelijk voor elkaar, ze kijken naar elkaars beelden en willen elkaar graag verder seksueel stimuleren. Zoals Messina het zegt: ‘Ze kennen elkaar en masturberen met elkaars beelden. Soms kennen ze elkaar al jarenlang. Soms willen ze elkaar ook ontmoeten en partners ruilen of meedoen aan een gangbang, of aan de slag gaan met een bepaalde fetisj.’ Een ander belangrijk aspect van realcore is het verzenden van geschenken naar elkaar. Zo geeft Messina het voorbeeld van een man die zijn minnares nieuwe schoenen stuurt en zij stuurt hem dan een foto van het geschenk en een dank-u-wel-kaartje. Een variant hierop zijn de mensen die berichten naar elkaar sturen door ze op papiertjes te schrijven die gefotografeerd worden, of door berichten op hun naakte lichamen te schrijven.   

Natuurlijk is het zo dat bepaalde seksuele varianten zoals plasseks of sadomasochisme voor een speciale interessegroep voorbehouden zijn, maar kan het ook inspirerend zijn voor nieuwkomers of nieuwsgierige surfers die wel eens iets nieuws willen uitproberen en al eens op deze sites kunnen rondkijken.Waarom zien we dit soort experimenteel seksueel spelgedrag verschijnen? Zoals je kan zien aan de vele filmpjes die mensen op You Tube zetten, zijn er bepaalde genres onstaan omdat mensen elkaar graag nabootsen. Het kan een soort improvisatietheater genoemd worden waarbij met beelden variaties gebracht worden op een bepaald thema. Zo kan je in de wereld van internet seks opgewonden geraken door beelden van bepaalde personen of fetisjes waarvoor je in het echte leven niet veel voelt. Internet seks wordt op dat moment een grotere uitdaging om dat het je aanzet om je eigen grenzen te overschrijden en open te staan voor nieuwe vormen van seksualiteit die hun sporen kunnen nalaten.

Ten tweede is het ook belangrijk dat het seksuele lichaam of de relatie op een diepgaande manier wordt uitgebouwd, dus mensen zullen moeite doen om intieme momenten op te nemen en om het acteren van clichérollen met perfecte lichamen te vermijden. Maar de zoektocht naar het  gewone pornografische lichaam zit vol met tegenstrijdigheden en dit verklaart misschien ook waarom mannen graag foto’s van hun penis plaatsen op sekssites. Langs de ene kant lijkt het alsof deze keuze voorspelbaar is en de mannen lijden aan een gebrek aan inspiratie, maar we kunnen de penisfoto’s ook beschouwen als een dappere keuze om de doodgewone penis te laten zien in al zijn varianten. En omdat er moeite wordt gedaan om het geslachtsdeel echt of onvervalst te laten overkomen, zien we in die verzamelingen een diversiteit die toch meestal afwezig is in de commerciële pornografie of het doordeweekse liefdesbed.

Queer
De amateurpornografie zorgt voor een versplintering van het ideale sekslichaam. En deze drang naar diversiteit is bijvoorbeeld ook aanwezig binnen de beweging voor homofiele internetseks. Franceso Palmieri schreef hierover het essay 21st Century Schizoid Bear, waarin hij de populariteit van het homofiele ‘beren’-beeld (de zwaarlijvige en behaarde mannen) bespreekt.<5>  Palmieri getuigt in zijn essay ook over zijn eigen verlangens om deze meeslepende pornobeelden grondig te onderzoeken. Verder zijn er nu een hele reeks queer sekssites met amateurvideo’s voor vrouwen en mannen zoals www.nofauxx.com en www.crashpadseries.com. Een pionier van dit genre was Barbara de Genevieve, professor aan de School of the Art Institute in Chicago, die één van de eerste sites oprichtte voor lesbiennes en FTM-transgendered individuen. De verhalen werden geschreven door amateurs die door De Genevieve en haar filmploeg in kortfilm werden omgezet. De stilstaande beelden werden wekelijks op de site gezet en de leden van de site gaven steeds commentaar. Bijvoorbeeld in het verhaal Road Side Service wilde de bekende zangeres Nomy Lamm als ‘mannelijke’ vrachtwagenbestuurder gepijpt worden door haar partner die een transman is.

De Genevieve beschrijft in een interview hoe het filmproces eraan toeging: ‘We hadden vooraf een kort gesprek over het scenario en meestal liet ik de mensen dan gewoon hun gang gaan. Vele mensen die gefilmd wilden worden waren jong en hielden van de punkstijl. Hun leefomgeving was zeker alternatief en dat was een belangrijk onderdeel van de sfeer voor elke filmopname. Zo had ik onlangs een opname in een keuken en dat was een vrije chaotische omgeving met vuile borden in de gootsteen, voedselrestjes op het aanrecht en de vloer, en overal elders rommel. Ik kon zelfs de vloer niet vinden omdat het een puinhoop was van kussens, kleren, cd’s, magazines, overvolle asbakken, en sekstoys. Maar ik vind net dit soort plekken erg boeiend omdat dat het soort omgeving is waar mensen ook echt seks hebben.’<6> Ook het lichaamsbeeld is totaal verschillend van dat in de commerciële porno, want volgens de Genevieve zijn deze lichamen ‘ongehoorzaam, opstandig en anarchistisch… Onze lichamen passen niet in de doorgaanse perceptie van hete lichamen, en daarom was ons publiek ook niet het doordeweekse publiek.<7>

Maar of modellen nu ‘doodgewone’ of ‘anarchistische identiteiten willen verbeelden, de zoektocht naar hevige en authentieke seksbelevingen is een knoop in het gladde systeem van de commerciële internetpornografie. Meestal is het zo dat er in de D-I-Y-pornografie geen filmploeg of derde partij aanwezig is zodat de film kan opgenomen worden zonder de intieme sekservaring binnen te dringen. Natuurlijk zijn de beelden dan ook van minderwaardige kwaliteit, maar dit soort rauwe beeldopnames worden onderdeel van een gezochte stijl. Het algemene publiek raakt steeds meer gewend aan dit soort beelden. Zoals Messina het uitlegt: ‘Realityshows, surveillancecamera’s en webcams leverenniet-gemonteerde filmbeelden op die tegenwoordig veel gezocht worden. Men noemt dit “lage kwaliteit met een hoge temperatuur” en het is tot stand gekomen met de nieuwsbeelden van amateurs van geweld en oorlog, van de politie die Rodney King doodsloeg, van de tsunami-ramp en van aardbevingen.... Als je graag een orgie opneemt in een donkere kamer dan moet je dat met night vision doen, en dan zal het beeld er zwart-groen en wazig uitzien. Maar het is echt en de wazige beelden zijn daarvan het bewijs. Minifilmpjes opgenomen in donkere kamers zijn erg populair, net als glory holes waardoor men gluurt in publieke ruimtes, pornocinema’s en parkeergarages. Zoveel mensen maken nu hun eigen beelden omdat het gemakkelijk en discreet kan gedaan worden. Het is een soort doordeweekse expressie en niet zozeer een speciaal experiment. Het is nog altijd wel een fringecultuur maar het is een beetje zoals Skypesoftware op dit moment − vandaag is het nog een beetje fringe, maar morgen is het al een gewone technologische taal geworden.’<8>

Sex art
Er zijn inmiddels ook mediakunstenaars die gebruik gemaakt hebben van dit soort ‘realcore’ beeldmateriaal en van hun seksobsessies op het internet. Buiten het feit dat de meeste kunstwerken de amateuresthetiek willen herscheppen, willen de kunstenaars ook laten zien hoe ze zelf bezeten waren door de seks en het opnameproces. Een pionier- kunstenares die op deze manier het pornogenre ‘gangbang’ heeft geïntroduceerdis de Californische pornoster Annabel Chong. Ze wilde een soort publieke performance doen en tijdens de performance met zoveel mogelijk mannen neuken.
Toen ging ze samenwerken met de pornoproducent John Bowen die haar performance volledig heeft bekostigd en georganiseerd, door honderden mannen uit te nodigen op een bepaalde plek. Bowen heeft de gangbang volledig opgenomen en heeft daarna met de video The World’s Biggest Gang Bang een pornohit gemaakt en veel geld verdiend. Het is wel zo dat Bowen Annabel Chong geëxploiteerd heeft en zij van de winst van haar film niet veel gezien heeft. Maar ze zegt in een documentaire die over haar gangbang gemaakt werd dat ze daar toch geen spijt van heeft, omdat het een unieke ervaring en een soort experiment voor haar was.<9>

De internetseksbinge werd inmiddels verdergezet door de Chinese kunstenaar Isaac Leung in zijn project The Impossibility of Having Sex with 500 Men. I am an Oriental Whore. Tijdens het project was hij tegelijkertijd een hevige sexcruiser en een spelende, kritische kunstenaar. Leung heeft dit project uitgevoerd om beter te analyseren hoever hij kon gaan in de anonieme webcamseks of het beleven van het ene vlugge orgasme na het andere. Zijn project resulteerde uiteindelijk in een installatie die een slaapkamer nabootst, waarbij de foto’s en chatfragmenten van de webcamsessies aan de muren gepind worden. Dit soort materiaal kan men normaal gezien alleen op het internet bekijken, maar Leung wilde de toeschouwers laten genieten van zijn seksleven, door te tonen hoe de verschillende anonieme sekspartners opgewonden raken en hoe ze hem behandelen.

Leung wilde ook testen wat de meeste voorkomende interraciale relaties en machtsverhoudingen zijn binnen deze sites. Hij creeërde het profiel van een 18-jarige Japanse jongen, terwijl hij in realiteit een 23-jarige Chinees was. De meeste mannen die positief op zijn profiel reageerden waren oudere Europeanen tussen de 30 en 40 jaar, waarvan de meerderheid trouwens hetero- of biseksueel en getrouwd bleek te zijn. Zij gebruikten het internet en de webcamseks dus om hun verscholen homofiele identiteiten uit te leven en om stiekem seks te hebben met een veel jongere persoon. Natuurlijk is dit een interessant sociologisch gegeven, maar Leung schrijft ook dat het emotioneel gezien moeilijk was voor hem om enthousiast te blijven over dit soort relaties. Hij had immers gehoopt dat hij misschien ook nog wel een jongere man zou tegenkomen voor wie hij echt zou kunnen vallen. Zijn kunstproject liet zien dat de meeste cruisers op het internet meerdere of schizoïde identiteiten ontwikkelen en dat ze bepaalde facetten van hun seksuele verlangen verborgen willen houden.

Porno-oorlog
Deze evolutie naar Internet seks met pornografische beelden gaat gepaard met de nodige politieke chaos en hysterie. Omdat het om een soort  seksuele ervaring gaat die onderdeel is van het sociale leven en geen commerciële doeleindenheeft, weten de wethouders nog steeds niet goed hoe ze hierop moeten reageren. Het progressieve kamp wil laten zien dat het om creatieve manieren van seksuele identiteitsvorming gaat. Niet alleen de typisch mannelijke seksconsumenten maar ook vrouwen, holebi’s of etnische minderheden kunnen hun erotische stem of smaak ontwikkelen. Het conservatieve kamp en vooral christelijke organisaties zijn nog steeds tegen elke vorm van internetpornografie en blijven redeneren dat het gevaarlijk is voor jongeren, omdat deze niet-commerciële sites ook door pedofielen gebruikt worden om kinderpornografie te verspreiden. Bovendien is er een grote kloof tussen bezorgde seksuologen en de Internet gebruikersdie meer ervaring hebben met de technologische spelruimtes en er ook openhartiger over kunnen denken en spreken.Daarom vind ik de dogmatische uitspraken van de anti-pornografische feministen zoals Hannie Van Rijssingen betreurenswaardig. Het blijkt dat deze anti-pornografie beweging geen onderzoek doet binnen deze technologische ruimtes maar gewoon de hystersiche argumenten van extreme denkers zoals Catherine McKinnon blijft herhalen.<10>

In niet-westerse culturen zoals China en Saoedi-Arabië zijn alle vormen van internetseks en pornografie nog bij wet verboden, maar desondanks gebruiken jongeren en volwassenen ook daar het internet steeds meer  om de nieuwe seksculturen uit te proberen. Inmiddels is het netpornvirus China al binnengedrongen met websites zoals http://sexywife.kennedy2046.com waarin koppels in Hong Kong verslag uitbrengen van hun sekservaringen door verhalen of blogs te schrijven met een aantal foto’s erbij. Ik vind er bijvoorbeeld een zeer gedetailleerd verhaal geschreven door een man die zijn vrouw meeneemt naar een massagesalon en toekijkt hoe zij langzaam maar zeker opgewonden raakt en seks heeft met de masseur. Op deze site zijn de bijhorende foto’s niet ‘echt’, maar gestolen van officiële pornosites, en ze krijgen een nieuwe betekenis binnen de verhalen en de commentaren van lezers.

Hoogstwaarschijnlijk zal de toekomst van de seks alsmaar meer door digitale technologieën en netwerken beheersd worden, en zal er wellicht een grote kloof of ‘porno-oorlog’ zijn tussen de voor- en tegenstanders van internetseks. Internetseks groeit en verandert stelselmatig enraakt in steeds meer culturen ingeburgerd, maar de religieuze organisaties hebben relatief gezien veel macht met hun lobby’s voor strengere legislatie en hun eigen vormen van negatieve sekspropaganda. Dus Internet seks is sowieso een onderwerp waarover je vooral uiteenlopende opinies zal vinden. Een evenwichtige en grondige bespreking kan je vinden op de site van socioloog Albert Bensschop, http://www.sociosite.org/liefde.php, en ook op de andere sites die onderaan vermeld worden. Zo kan je verder lezen over hedendaagse trends in internetseks, de psychologische ervaringen, en de politieke controverses. En als internetseks dan toch niet iets voor jou is, dan misschien wel voor één van je verscholen identiteiten die je nog moet ontdekken.

Noten

  1. Zie de definitie van socioloog Albert Bensschop in ‘Eigenaarigheden van cyberspace: netliefde and cyberseks’ op http://www.sociosite.org/liefde.php
  2. Buro Seksverslaving is te vinden op http://www.seksverslaving.nl/cyber.html
  3. De documentaire Our Brilliant Second Life kan je vinden op http://www.massively.com/2008/06/08/cinemassively-our-brilliant-second-life/
  4. Voor meer informatie over deze festivals zie: http://www.networkcultures.org/netporn/ en http://www.pornfilmfestivalberlin.de
  5. Het essay 21th Century Schizoid Bear kan je vinden in de c’lickme reader op http://networkcultures.org/wpmu/weblog/2007/06/01/click-me-reader/#more
  6. Persoonlijk interview met de auteur, 23 november 2004.
  7. Barbara de Genevieve: Hot Bods of Queer Porn’. Lezing gegeven tijdens Art and Politics of Netporn, Amsterdam, Oktober 2005.
  8. Sergio Messina, persoonlijk interview met de auteur, 8 maart 2006.
  9. Zie hierover de documentaire Sex: The Annabel Chong Story, productie en regie door Lewis Gough (1998).
  10.  Zie het interview met Hannie Van Rijssingen “De Schadelijke Gevolgen van Internet Seks” In De Standaard, 27-28 september 2008.


 

    

 

 

Katrien Jacobs articles menu